بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 21

پا بر چین رفتن-آهسته و آرام با نوک پا رفتن

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است
خدا به سر شاهده-خدا بالای سر شاهد است

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن

پابوسی-زیارت

 
داد و هوار-داد و فریاد
حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن
 

پی نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر خود باز کردن

پشکل برچین-سخت بی سر و پا-بسیار حقیر

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

دمدمی مزاج-دمدمی
بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست

آب نخوردن(درنگ نکردن)

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

چله ی زمستان-سرمای سخت

 

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

چِخ کردن-راندن سگ

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

 

 

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن
دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

دختر بچه-دختر کم سن و سال

جور کسی را کشیدن-کاری را به جای کسی برای او کردن
 

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن
تو دل کسی رفتن-به کسی حمله کردن-با اعتراض به کسی پاسخ دادن

از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

زرتی-بی مقدمه-ناگهان -بدون مطالعه و تعمق

بنا را بر چیزی گذاشتن-قرار را بر چیزی گذاشتن-چیزی را ماخذ گذاشتن
دو راهی-آن جا که راه دو شاخه می شود

اطفال باغ(گل‌های تازه)

آسمان غرمبه(صدای رعد، تندر)

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن
چرسی-آدم معتاد-افیونی

ازخداخواسته(آرزومند، مشتاق)

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال
تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است
جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

آتشی(تندخو، زودخشم)

پخته-با تجربه-دنیا دیده

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه

دمار از کسی درآوردن-کسی را سخت آزار دادن-کشتن

چَکی-وزن نکرده-یک جا

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

بر پا-سرپا-استوار-بلند شوید !

پُک زدن-هر بار کشیدن سیکار و چپق و از این قبیل با نفس عمیق

 

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن
آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

پِخ-صدایی برای ترسانیدن کسی

 

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه
چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

 

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

آدم شش‌درچهار(شخص کوچک اندام و ریزنقش)

تپلی-گرد و چاق

بد قدم-نامبارک-بد شگون

رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن
چشم شور-آن که چشم زخم زند

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

رودرواسی-رودربایستی

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

 
آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)

چوب پا-دو چوب بلند که پا در میان آن ها کنند و با آن ها راه روند

تمدن-شهری گری- مجازن: تربیت و ادب

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

 

 

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

پر رو-بی شرم-وقیح-دریده
بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

اله و بله-چنین و چنان

بلا نسبت-دور از جانب شما

ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون

آتشِ تر(شراب، لب معشوق)

خاج کشیدن-صلیب کشیدن

دود گرفته-بوی دود گرفته-دودآلود-دود زده

جا ماندن-فراموش شدن

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد
پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن
زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

تب و تاب-سوز و گداز

خرج راه-هزینه ی سفر
جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن
چفت کردن-با زنجیر بستن
از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

چار طاق-به طور کامل

حق آب و گل داشتن-دارای امتیاز و اعتبار بودن

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

چانه لغی-راز داری نکردن

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

دَدَر-بیرون-کوچه
راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله

 

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

حیوانی-نگا. حیوانکی

حتم داشتن یق-ین داشتن

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

دلو حاجی میرزا آقاسی-آدم بی قرار و پر تحرک

به جان آمدن-به ستوه آوردن-به تنگ آوردن

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

 

 

خایه-بیضه-جرات

ده مرده حلاج بودن-بسیار زرنگ و کاری بودن
تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

رفتن ِ سر کسی-از پرحرفی کسی خسته شدن-از صدای بلند کسی یا چیزی ناراحت شدن

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

پای چوب ایستادن-منتظر آغاز فروش در میدان یا بازار ماندن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

 

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود

دست و بال-دور و بر-اطراف

دست مزد-اجرت-مزد کار

بَده شدن-از چشم افتادن-بد جلوه کردن

دلمه شدن-بسته شدن

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو

 

تخمش را ملخ خورده-نایاب است
پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

دده سیاه-نوکر-نوکر سیاه

داماد-مرد تازه زن گرفته

پا گرفتن-رشد کردن-استوار شدن-سر و سامان یافتن-رونق گرفتن

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن
دسته چاقو نشستن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو-چمباتمه نشستن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

راست و ریس-موانع و معایب

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن

رحمت به . . .-صد رحمت به-هنگام برتری دادن چیزی به کار می رود: رحمت به آب حمام

دود گرفتن-پُک زدن

پس نشستن-عقب نشینی کردن
خرج و دخل کردن-برابر شدن هزینه و درآمد

حق نشناس-نا سپاس
از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

دم حجله کشتن گربه-زهر چشم گرفتن برای نخستین بار

 

پایش افتادن- پادادن و پا افتادن

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

 

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

چغلی کردن-شکایت کردن

آب نخوردن(درنگ نکردن)

بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید

دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد

زار زار-گریه ی شدید

پس رفتن-عقب رفتن

حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند
رکاب کش-به تاخت-با سرعت

آخش درآمدن-از درد نالیدن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

 

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

توان هماوردی با کسی را داشتن

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

آمپر کسی بالا رفتن(از کوره در رفتن)

دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

پابوسی-زیارت

 

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

این دو کله‌دار(خورشید و ماه)
 

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز

دراز کش-افتاده-خوابیده

جیر و ویر-داد و بی داد-سر و صدا-نوعی خوراک که از اسفناج پخته و تخم مرغ می پزند

البرز(بلندقامت، دلیر)

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

آواز شدن-شهره شدن

 

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

حتم داشتن یق-ین داشتن
چس خوری-خست-بخل

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

تاراغ و توروغ-آوایی که از برخورد دو چیز برخیزد

به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن

تعطیل بردار-تعطیل شدنی

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن

زبون-حقیر-توسری خور
خون جگر-رنج بسیار-غم فراوان
خاک بر سری-بی آبرویی

دالبُر-بریده چون دال-منحنی وار بریدن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

پیزر در جوال گذاشتن-در فریبکاری مهارت داشتن

ارباب حجت(اهل منطق)

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن
اَجق وَجق-چیزی با رنگ‌های تند و زننده-دارای ترکیب ناهماهنگ

آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن

چفت کردن دهان-خاموش شدن-رازداری کردن

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

 

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

 

چانه لغ-نگا. چانه شل
پینکی رفتن-چرت زدن

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه
زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو
دود گرفته-بوی دود گرفته-دودآلود-دود زده

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

چُل-آلت مرد

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن
رنگ شدن-گول خوردن

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

چهلم-چهلمین روز درگذشت کسی

ذِله آوردن-به ستوه آوردن-خسته و عاجز کردن
از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن

از زور پسی(از روی ناچاری، اجبارن)

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

اخ و پیف کردن-اظهار ناراحتی کردن از بوی بد-منظره‌ی بد یا غذای بد

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار
از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

جیز شدن-سوختن در زبان کودکان
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

ترکه-آدم باریک و بلند

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

جَر-پیچ و خم راه

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده

چول کردن-شرمنده کردن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)

 

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

دله-هرزه-چشم چران-پرخور

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

 
رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

 

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

خشکه پلو-کته

اگر بمیری هم-به‌هیچوجه-هرگز

دست کسی آمدن-آگاهی پیدا کردن-فهمیدن-بو بردن

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد
چِک کردن-وارسی و بازبینی کردن

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

 

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

پاک-به کلی-یکسره

 
زیر دُم سُست-زن منحرف
آمدن(آغاز به کاری کردن)

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)
از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار
آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

توان هماوردی با کسی را داشتن

دیالله-زود باش دیگه !

رک گویی-صاف و پوست کنده حرف زدن

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

بی زحمت-لطفا-خواهش می کنم

تله کاشتن پیش پای کسی-به کسی کلک زدن-کسی را گیر انداختن

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

دم به خمره زدن-باده گساری کردن-شراب خوردن

دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر

دل-معده

ددر برو-نانجیب-زن بدکاره

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

خط-راه-مسیر-مشی و مرام-مسلک-کنایه از نامه

بیدار خوابی-خواب سبک-بیدار شدن پیاپی

چال افتادن-گود شدن

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)
اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)
 

تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

 

رقصاندن بز-هر دم بهانه گرفتن
به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن
به هر حال-در هر حال-در هر صورت
از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

جوکی-مرتاض هندی-آدم لاغر و مردنی-آدم معتاد و مریض

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است
پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

جا افتاده-آدم متین و با تجربه

 

 
چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

رو شور-سفیداب

بامب-توسری

خار چشم کسی بودن-مایه ی عذاب کسی بودن

 

رشوه گرفتن-رشوه خواری

دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی
بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

پاپاسی-مبلغ ناچیز-پشیز

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

حلبی-کنایه ازجنس آهنی کم مقاومت

چادر سر کردن-چادر پوشیدن

پر پر کردن-نزدیک شدن بلا

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

تو دل برو-با نمک و گیرا-کسی که مورد توجه قرار می گیرد

 

راست کردن-بلند شدن آلت تناسلی مرد-ایستادگی و پافشاری کردن-پیچیدن به پر و پا