لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 47

بادبادک-مرغ کاغذی-اسباب بازی کودکان که به هوا می کنند

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

 

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

راپرت-گزارش-خبر

در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک
از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن
تن خواه-پول نقد-زر و مال

 

چاره-درمان
 

ذِله کردن-ذله آوردن
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)
به دهان ها افتادن-فاش شدن-بر سر زبان ها افتادن
تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی

 

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

 
آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

به دست و پا افتادن-به تلاش و تقلای زیاد افتادن

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه
پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین
زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن
آبستن فرزندکش(دنیا، روزگار)

اکبیری-زشت-بی‌ریخت

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن
به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

درآمد-عایدی

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

ته نشست-رسوب

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

پای چوب ایستادن-منتظر آغاز فروش در میدان یا بازار ماندن

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟-چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟

پدر کسی را در آوردن-کسی را تنبیه کردن-بسیار آزار دادن

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند
جوشی شدن-عصبانی شدن
دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن
خبر داغ-خبر بسیار مهم

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند

حال کسی را جا آوردن-نگا. حال آوردن

آخرین تحویل(قیامت)

از زمین سبز شدن-ناگهان و بی‌خبر پدیدار شدن-به‌طور غیرمنتظره حاضر شدن
دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

 

جست زدن-پریدن-خیز برداشتن

بند آمدن-متوقف شدن

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر
استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

 

 

خر غلت زدن-مانند خر بر خاک غلتیدن

 
رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند

پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

حاجیت-بنده

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

چهل منار-تخت جمشید

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت
دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

ته خوار-بچه باز

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند
 

آفتاب به آفتاب(هر روز)

 

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن
استخوان‌دار(محکم، بااراده)

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن
خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

حلال وار-به صورت حلال

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن
جَر-پیچ و خم راه

پشتک-پرش از پشت

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

 

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است
تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

چپ-لوچ-مخالف حکومت
جایی-مستراح-توالت

 

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

دستکاری-دست بردن در چیزی

خیار چنبر-نوعی خیار

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

جامه شور-رختشوی

زنگ دندان ماندن-زمان درازی گرسنه ماندن

زمین گذاشتن سر-مردن

آبِ بسته(شیشه، بلور، یخ، برف)

جای پا-اثر-نشانه-رد

جیز-اسم صوت در زبان کودکان به معنی سوختن

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن
آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

آبدست-ماهر-استاد

پیش بها-بیعانه

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن

درز گرفتن-کوتاه کردن سخن-اصطلاح خیاطی برای کوتاه کردن اندازه ای در لباس
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند
دوبل-دو برابر
دان-دانه-چینه

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

آتشِ بسته(طلا)

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

خربان-صاحب خر-خرکچی

 

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

پینه کردن- پینه بستن

آشغالی-سپور

حتم داشتن یق-ین داشتن

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

 

از پاشنه در آوردن-به هر گوشه و کنار سر کشیدن

اوضاع احوال-وضع و حال
چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

اهل آن کار (کار بد)

حساب سوخته-بدهی قدیمی

حمله کردن-یورش بردن

زیر سایه ی کسی بودن-در پناه کسی بودن-از پشتیبانی کسی برخوردار بودن

اجاق‌کور(نازا، بی فرزند)

آتش به جان ( گور) گرفته(ذلیل‌شده، ورپریده)

دک و دنده-بالا تنه

دو بامبی-دو دستی-با دو دست

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

پیشکار-رییس دارایی شهر یا استان

اوا خواهر-مرد زن‌نما-مردی که علائق زنانه دارد

توجیهی-برنامه های توضیحی

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

پنبه از گوش در آوردن-از غفلت در آمدن-هوشیار شدن

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

 

 

دکمه را انداختن-دکمه ی لباس را بستن
از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)
برای دیدن چیزی ازدحام کردن (اشتیاق زیاد نشان دادن)

در هم رفتن-در فکر فرو رفتن-خشمگین شدن

چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

برخورد-بهم خوردن-تصادف

چهار چشمی-با دقت و مراقبت کامل
خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

 

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

 

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش
آسمان تا زمین-تفاوت بسیار
 

 

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن
بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

چاچول باز-حقه باز-شیاد

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن
ترکمون زدن یا کردن-دست به آب رساندن-ناشیانه کاری را انجام دادن-زاییدن

آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)

راحتی-دمپایی

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

 

زبان گز-چیز تند و تیز

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

دق مرگ-دق کش
رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

دارا-ثروتمند

رمل انداختن-پیش گویی کردن-فال برآوردن

رودل-سنگینی معده
پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

دیم کاری-کشاورزی دیم

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی

خوشبختانه-از حُسن اتفاق

دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی

خاطر خواه-عاشق-دل باخته

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

راه و چاه را شناختن-دشواری های کار و زندگی را شناختن

دست و دل کسی به کار نرفتن-میل به کار نداشتن

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

پشم و پیله-ریش

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

پوشک-کهنه ی بچه

انداختن باد به غبغب(تکبر کردن، قیافه گرفتن)

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی
انگار نه انگار-موضوع را نادیده بگیر!-گویی وجود نداشت

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن
جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

 

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک

 

چهار شاخ-آلتی چهار شاخه و دسته دار که با آن خرمن را باد می دهند تا کاه از دانه جدا شود

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم
پاره وقت-کسی که تنها بخشی از روز یا هفته را کار می کتد
تو ریختن دل-سخت نگران شدن و ترسیدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار
دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

آبِ دندان(حریف ساده)

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار
رمبیده-خراب شده-فرو ریخته
دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن
دوبل-دو برابر

الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

این پهلو آن پهلو شدن-این دنده آن دنده شدن-غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر

چوبک-خرده های چوب که برای شستن لباس به کار می رود

چار دستی-قمار چهار نفری

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد
برداشتن-قبول کردن-اختیار کردن
خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز
خوش آمدگویی-به تازه وارد “خوش آمدی” گفتن-مجازن: تملق و چاپلوسی
تا فیها خالدون-تا پایان-همه و همه

چَک-سیلی-کشید
 

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن
از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

چلو صاف کن-آبکش

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن
راحت کردن-کشتن

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

 

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

دست بالا-حداکثر

ار زبان کسی-از قول کسی

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

چارقد قالبی-نوعی چارقد که آن را آهار می زدند تا راست و منظم بایستد

 
آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

 

زنگ زدن-ترکیب شدن آهن با اکسیژن هوا-فرسوده شدن-بی مصرف شدن

روان کردن-از بر کردن

 
خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک
جهان پهلوان-بزرگ ترین پهلوان دنیا-پهلوان جهان

ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه

 

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

حسرت به دل ماندن-به آرزوی خود نرسیدن

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

زُل زدن-خیره نگاه کردن

در رفتن از جا-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

آغا‌پنبه(زن بسیار سفیدرو، عروسک پنبه‌ای)

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

انسان بودن-شریف و درست بودن
زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت
خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

 

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

 

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره
از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

تو بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن
حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت
 

چیز خور-مسموم شده

چروک انداختن-چین انداختن

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

خوش پوش-شیک پوش-آن که همواره لباس تمیز و برازنده می پوشد
 

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)
تافته ی جدا بافته-بر تر و به تر از دیگران

زیرش زدن-زیر چیزی زدن
تن خود را چرب کردن-برای دردسری آماده شدن-پیه چیزی را به تن مالیدن

 
دور دست-جایی دور

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

زار زار-گریه ی شدید

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

دو به هم زن-دو به هم انداز

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

انگشت بر چشم نهادن(پذیرفتن، مسلم دانستن)

 

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

درگاهی-آستانه

پوست کسی را پر از کاه کردن-به طرز فجیعی کشتن

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

اَجق وَجق(چیزی با رنگ‌های تند و زننده، دارای ترکیب ناهماهنگ)

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال
خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

 

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن

ز ِق زدن-نق نق کردن بچه که مقدمه ی فریادهای و گریه های بعدی است

 

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

بچه ی-اهل ِ

رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن

خارج از حد-بیش از اندازه
فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده
پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه
خیارک-ورم و آماسی که در کش ران و بغل پیدا شود

جشن گرفتن-سور بر پا کردن