لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 62

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

 

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

 

چپه-کجی به یک سمت

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

بار سرکه- ترش ابرو
خانه دار-رنی که اداره امور خانه را بر عهده دارد-کدبانو-زنی که شاغل نیست

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

این دو کله‌دار(خورشید و ماه)
زاغول-دارای چشمان آبی رنگ
درگذشتن-صرف نظر کردن-مردن

اقل‌کم-دست‌کم-لااقل

خرده کاری-کار جزیی

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

آش دهن سوزی نبودن(زیاد جالب نبودن، اهمیت زیادی نداشتن)

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد
تند و تیز- تند تیز

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز
پشمالو-دارای موهای بسیار
آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)
خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما
خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

خرج راه-هزینه ی سفر

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

جفت گیری کردن-جماع کردن حیوانات

دوش فروش-ربا خوار

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

د ِ-زود باش!

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

پول خرد-پول سکه ای

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

 

چار نعل-به سرعت-به تاخت

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن
خوش خیالی-خوش دلی-بی خیالی
دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

دَم نقد-آماده-حاضر

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند
حاشیه رفتن-سخنان دور از موضوع گفتن-منحرف شدن از مطلب

 

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

 

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن
اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

جامه شور-رختشوی

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

 

آبدست(ماهر، استاد)
خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

 

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

بالا آمدن کفر کسی-بی نهایت خشمگین شدن

دم زدن-حرف زدن-اعتراض کردن-جیک زدن

 

 
خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

پِشک-نرمی و پرده های بینی

ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن

چاشنی زدن-ریختن یا زدن چاشنی به غدا

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند
تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

بیرون روش-اسهال-شکم روش

 
آبِ جو(ب)(مال دنیا، هرچیز فراوان و بی‌ارزش)

بیا و ببین-تماشایی-بسیار جالب-قابل توجه

بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد
به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن
چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

با کسی ندار شدن-با کسی خودمانی
بغل پر کن-دختر یا زن چاق

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

بَر و بیابان-دشت و صحرا

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

 

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه
جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن
آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن
ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

از کوره در رفتن-به خشم آمدن-آتشی شدن-از جا در رفتن

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند
ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش
 

بساز و بفروش-ساختن خانه ی بدون استحکام به قصد فروش
جهیزیه-نگا. جهیز

زندگی سگی-زندگی سخت و جان فرسا

زناشویی-ازدواج-همسر اختیار کردن

آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

 

چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد

خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

 

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

تخمی-به درد نخور-بی مصرف

از بیخ گوش کسی گذشتن(در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن)
آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)
خودکار-دستگاهی که نیازی به مراقبت انسان ندارد
توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

جیغ و ویغ-داد و فریاد

خاربست-دیوارمانندی از خار و خاشاک بر گرد چیزی

دست پاچه شدن-مضطرب شدن-دست و پای خود را گم کردن

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

 

جوراجور-دارای انواع گوناگون

زیر کردن-کسی را زیر وسیله ی نقلیه گذاشتن که موجب آسیب یا مرگ او شود

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

 
جیز شدن-سوختن در زبان کودکان

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن
دست خوش !-آفرین
این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن
دو شاخه-چوب دو شاخه ی درخت که کودکان از آن تیرکمان می سازند-رابط میان وسیله ی برقی و پریز برق
 

 

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن
دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن
بد اخم-عبوس و ترشرو

برداشتن-قبول کردن-اختیار کردن
باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن
تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی
زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

 

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

راست شدن مو بر تن-سخت ترسیدن-وحشت کردن

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

بار و بندیل-اسباب و بساطی که کسی با خود می برد

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا

خیرات کردن-چیزی را

تپل مپل-چاق و چله

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

زنده شدن-حق بازی دوباره پیدا کردن

با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن

از پا درآمدن-افتادن-سخت خسته و درمانده شدن

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

توان هماوردی با کسی را داشتن

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)
دست بر قضا-از قضا-به طور غیر منتظره-ناگهان

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

بازرس-مامور بررسی و کنترل

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

 

آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

 

پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

خونین و مالین-زخمی-خونی شده
دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

خون مردن-منجمد شدن خون در زیر پوست بر اثر ضربه

انسان بودن-شریف و درست بودن

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

خیس شدن-تر شدن

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

چاقچور-شلوار گشاد و بلند و کف دار زنانه که آن را بر روی شلیته و تنبان می پوشیدند

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

چرند-حرف پوچ و بی معنی

امن و امان-بدون بیم و هراس

آسمان را سِیر کردن(سخت خوشنود بودن، لذت بسیار بردن)

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن
جَر-پیچ و خم راه

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

از سر دست(کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند)

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

 
تریاک مال-کسی که تریاک را برای فروش لوله می کند
دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

پوز زدن-دهان زدن

خنگ خدا-نادان و کودن

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن
خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

 

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

از ته دل(از سر صدق و صفا)

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

آفتابی شدن(پیدا و آشکار شدن، بیرون زدن آب قنات)

چرند-حرف پوچ و بی معنی

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

دوا درمان-مداوا-معالجه

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

آیه‌ی یاس-آن که بدبینی را به کمال می‌رساند

بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

چینه کش-بنایی که دیوار گلی می سازد

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

ازدست‌رفته(عاشق)

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

دهن کسی گرم بودن-خوش سخن و مجلس آرا بودن

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

 
جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)
چارقد-روسری زنانه

زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

پولک-زینت هایی دایره شکل و درخشان که به جامه می دوزند

راست راستی-حقیقتن-واقعن

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

از زور پسی-از روی ناچاری-اجبارن

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

داغان-از هم پاشیده-پریشان

پس کشیدن-به عقب کشیدن

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)

دل آمدن-به چیزی تن در دادن

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

خاک بر سری-بی آبرویی

 

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران
آتشی(تندخو، زودخشم)
تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند
تشریف داشتن-حضور داشتن

دوبله-دو برابر-دوبلاژ
دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

خر کردن کسی-کسی را با چاپلوسی فریفتن

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

 

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

چارقد-روسری زنانه

جن بو داده-نوعی دشنام است

بومی-محلی-اهل همان سرزمین

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

زود رنج-نازک دل-حساس
دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

پُرتابل-قابل حمل

اقبال کسی به برج ریق بودن(بداقبال بودن)

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

پایین آمدن از خر شیطان- از خر شیطان پایین آمدن

افقی برگشتن(شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن)

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن

چله نشینی-خانه نشینی
اوستا چسک(فضول و مزاحم، سرخر)

تنبل خان-تن پرور

زرت-صدای باد در کردن یا شیشکی

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

زیر شلواری-زیر جامه
باریک اندام-لاغر و ظریف

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش
اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند

 

تپه ماهور-زمین ناهموار

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

پت پتی-موتور سیکلت

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

دانه کردن-دانه های میوه ای را جدا کردن-پراکنده کردن

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

 

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

 

پافنگ-نهادن ته تفنگ در کنار در حالت خبردار ایستادن

داوطلب-خواستار-نامزد

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

زبان نفهم-کودن-بی شعور

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

تپل مپل-چاق و چله

دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن

چاچول زدن-گشت و گذار بی هوده-ول گردی

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

تند رفتن-دور برداشتن-زیاده روی کردن-از حد خود تجاوز کردن

دلپُری-عقده ی دل-خشم و کینه ی انباشته شده

تَک تَک-یکی یکی-جدا جدا

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی
 

 

چانه-گلوله ی خمیر نان

 

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

 

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

 

 
زور شنیدن-نحمل جور و ظلم کردن
از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت-ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

دم-هنگام

پسله-جای پنهان-در نهان

رفتن گوش-ناراحت شدن گوش از سر و صدا
بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

چشمداشت-توقع-انتظار

باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است

آبِ سیاه(نیمه کوری)

بی حال-فاقد نیروی لازم-بی حوصله-خسته

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب
به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

تقاص گرفتن-انتقام گرفتن

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی

حاشیه رفتن-سخنان دور از موضوع گفتن-منحرف شدن از مطلب

جان دادن برای چیزی-برای چیزی سخت مناسب بودن

دست به دهن-کسی که به اندازه ی مخارجش درآمد روزانه دارد-آدم کم درآمد و تهی دست

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق